Di tích danh lam thắng cảnh thác Bay

Dòng suối Ea Đăh bắt nguồn từ vùng rừng núi Čư Dliê Ya và Čư Dlông rộng lớn, chảy uốn lượn bên trong những cánh rừng đại ngàn, khi qua địa phận Khu Bảo tồn thiên nhiên Ea Sô đã hình thành một ngọn thác đẹp, hùng vĩ với dòng nước cuồn cuộn đổ từ trên cao xuống, dội vào vách đá làm cho những hạt nước, bụi nước nhỏ li ti bay lên cao, nhìn từ xa trông giống như làn sương trắng phất phơ, thơ mộng và huyền ảo. Chính vì thế, những người dân sống quanh vùng đã gọi tên ngọn thác này là Thác Bay.

Người Êđê gọi ngọn thác này là Drai Dhul, trong đó: Drai có nghĩa là thác, Dhul có nghĩa là sương mù, như vậy Drai Dhul là thác sương mù. Ngọn thác còn gắn liền với truyền thuyết về dũng sỹ Đăm Ji đi tìm nguồn nước cứu giúp buôn làng.

Chuyện kể rằng, ngày xửa ngày xưa, tại một buôn người Êđê Adham, nhờ Yang ban cho mưa thuận gió hòa, người dân có cuộc sống no đủ, sung túc, thóc lúa đầy chum, trâu bò đầy sân, cồng chiêng treo khắp nhà. Năm đó không hiểu chuyện gì xảy ra mà mấy mùa rẫy liền trời không cho mưa xuống, làm cho bến nước, dòng suối gần buôn làng đều khô cạn, mất mùa, trâu bò, vật nuôi không có nước để uống mà lăn ra chết như ngả rạ. Dân làng cho rằng trong buôn có ai đó đã làm chuyện sai trái, đắc tội với thần linh, nên thần linh mới trừng phạt và không ban mưa xuống. Mặc dù, buôn làng giết nhiều trâu, mổ nhiều bò, rượu cần dâng cúng thần linh, cầu ban mưa xuống để buôn làng trở lại cuộc sống bình thường. Thế nhưng, trời vẫn không ban cho mưa xuống, sông suối, bến nước vẫn cứ khô cạn, rẫy nương không thể trồng trỉa, cuộc sống bà con buôn làng đang bị chết dần, chết mòn.

Một hôm, già làng cho mời tù trưởng trong buôn đến bàn cách cứu dân làng, cử người đi tìm nguồn nước để dời buôn đến nơi ở mới.

Trong buôn có rất nhiều thanh niên trai tráng, nhưng già làng và tù trưởng đã chọn và giao nhiệm vụ cho Đăm Ji đi tìm nguồn nước để cứu buôn làng. Nhắc đến chàng Đăm Ji, ai cũng biết và nể phục bởi chàng có tướng mạo phi thường, chân tay rắn chắc như đá, khỏe như trăm con trâu rừng, chàng Đăm Ji lại có tài săn bắn, giỏi múa kiếm, khi mỗi nhát kiếm chàng vung ra là muông thú khiếp sợ.

Ngày hôm sau, Đăm Ji cùng thanh niên trai tráng trong buôn mang theo hành trang đi về hướng mặt trời mọc để tìm nguồn nước. Đoàn đã đi mấy ngày liền, vượt qua không biết bao nhiêu rừng rậm, núi cao, tìm mãi, tìm mãi nhưng vẫn không thấy dòng suối nào có nước. Các thành viên trong đoàn ai cũng cảm thấy mệt mỏi, cái miệng lại khát, trong rừng lại không có giọt nước để uống, quá mệt mỏi nên đoàn dừng chân bên một tảng đá lớn để nghỉ ngơi. Trong khi chưa biết xử lý như thế nào, đang cầm cây kiếm trên tay chàng Đăm Ji liền vung một nhát xuống đất, nhát kiếm vừa đâm xuống thì bỗng nhiên trời đất cùng cây cối rung chuyển, đá lở ầm ầm. Chưa hiểu chuyện gì xảy ra thì một dòng suối nước chảy xiết hiện ra trước mắt, chàng Đăm Ji hét to đầy vui sướng vì đã có nước để cứu cơn khát cho cả đoàn. Đang lúc vui mừng, chàng vung liền bảy nhát kiếm xuống đất, lúc này ở phía Tây cũng thấy đá lở, đất rung, muông thú hoảng loạn, Đăm Ji cùng mọi người tới xem và không tin vào mắt mình khi nhìn thấy một dòng suối nữa hiện ra. Cả đoàn hết sức vui mừng, chạy về buôn báo tin cho già làng và bà con biết chuyện nhờ có nhát kiếm của Đăm Ji đã xuất hiện hai con suối với dòng nước chảy xiết.

Nghe tin đó già làng và các tù trưởng quyết định dời buôn đến nơi có nguồn nước mà đoàn của Đăm Ji đã tìm được. Nhờ nguồn nước dồi dào, cuộc sống của dân làng no đủ trở lại, mọi người ai cũng biết ơn Đăm Ji, xem chàng như dũng sĩ đã cứu giúp buôn làng tránh được khô hạn kéo dài.

Trên dòng suối có những nhát kiếm của dũng sĩ Đăm Ji tạo thành trong hành trình đi tìm nguồn nước cứu buôn làng, dấu tích tảng đá nơi đoàn của chàng Đăm Ji ngồi nghỉ chân, nơi nhát kiếm chàng Đăm Ji vung xuống đã hình thành một ngọn thác hũng vĩ, dấu tích mũi kiếm chàng Đăm Ji găm vào đá trở thành hồ nước lớn phía dưới ngọn thác, người dân trong buôn gọi là thác Drai Dhul, chính là Thác Bay nằm trong Khu Bảo tồn thiên nhiên Ea Sô ngày nay.

Với vẻ đẹp nguyên sơ, hùng vĩ, ngày 19/11/2019, Ủy ban Nhân dân tỉnh Đắk Lắk đã ban hành quyết định số 3479/QĐ-UBND xếp hạng Thác Bay là Di tích Danh lam thắng cảnh cấp tỉnh.

Một số hình ảnh về Di tích: