Không gian mới cho tượng nhà mồ Tây Nguyên

Nghệ nhân Y Thái Êban là một trong những người chuyên sáng tạo và cung cấp tượng gỗ dân gian Tây Nguyên. Những tác phẩm nghệ thuật này đã bước ra khỏi không gian tín ngưỡng và trở thành trang trí, trưng bày trong những không gian đương đại. Được đặt hàng bởi nhiều khu du lịch văn hóa, sinh thái, những tượng gỗ này đang thu hút du khách và góp phần tôn vinh nghệ thuật độc đáo của người Tây Nguyên.

Trong thời đại hiện đại ngày nay, nhu cầu về tượng nhà mồ đã mở rộng ra ngoài cốt lõi của việc tạo tượng người. Bên cạnh tượng người, tượng chim chóc, thú vật và hình ảnh sinh hoạt hàng ngày đã được đưa vào không gian mới như nhà hàng, quán cà phê sân vườn, biệt thự và đặc biệt là các khu du lịch văn hóa, sinh thái để giới thiệu và quảng bá loại hình nghệ thuật độc đáo này. Trên địa bàn Tây Nguyên, đã hình thành thị trường mua bán tượng gỗ dân gian của các tộc người bản xứ, không kém phần sôi động và đáng chú ý.

Nghệ nhân Y Thái Êban, người đến từ buôn Kmrơng Prông B, xã Ea Tu, TP. Buôn Ma Thuột, là một trong những người chuyên sáng tạo và cung cấp các sản phẩm nghệ thuật này trên thị trường. Ông chia sẻ rằng trước đây, người tạc tượng nhà mồ không xem đó là một nghệ thuật để kiếm sống, bởi vì tượng nhà mồ là lễ vật dâng cúng cho người đã khuất. Dù tạo ra tượng dưới bất kỳ tình cảm nào, người tạc tượng luôn tâm niệm rằng họ tái hiện lại mọi thứ đã thấy và có thật trong cuộc sống để gửi đến người thân ở “thế giới bên kia” với ý nghĩa tín ngưỡng và tâm linh sâu sắc. Vì vậy, tượng nhà mồ chỉ được đặt trong các nhà mồ của người Tây Nguyên. Tuy nhiên, tượng nhà mồ đã bước ra khỏi “môi trường thiêng” và hòa nhập vào cuộc sống đương đại với tên gọi khác là tượng gỗ dân gian Tây Nguyên hoặc điêu khắc dân gian Tây Nguyên.

Theo ông Y Thái Êban, khi tách ra khỏi “môi trường thiêng” đó, tượng gỗ nhà mồ đã mang ý nghĩa và nội dung khác như trang trí và chơi như một loại nghệ thuật được nhiều người yêu thích. Với nhận thức đó, không ít nghệ nhân tạc tượng nhà mồ truyền thống đã tận dụng vốn nghệ thuật dân gian độc đáo để kiếm sống như các nghệ sĩ khác. Hiện nay, ông Y Thái Êban đã sáng tạo rất nhiều tác phẩm (tượng đơn và cụm tượng) để giới thiệu và trưng bày cho du khách có nhu cầu.

Ngoài ra, ông cũng được nhiều khách hàng trong và ngoài tỉnh mời sáng tác và sắp đặt các mô típ tượng gỗ dân gian Tây Nguyên dưới góc nhìn và ý tưởng hiện đại hơn. Chẳng hạn như gia đình đoàn viên và hạnh phúc, sinh hoạt lễ hội truyền thống, diễn tấu cồng chiêng, múa khiên, giã gạo hoặc thân thiện với thế giới động vật. Các chủ đề này đã được nhiều khu du lịch văn hóa, sinh thái trên địa bàn Tây Nguyên đặt hàng và thực hiện trong nhiều năm qua. Các khu du lịch như Măng Đen, Làng văn hóa Kon Klơ (Kon Tum), Lang Bian (Lâm Đồng) và Kô Tam, Akô Dhông (TP. Buôn Ma Thuột) đều thu hút du khách bằng những bộ sưu tập tượng gỗ này.

Như bà Nguyễn Thị Ngọc Anh, Chủ tịch Hội đồng quản trị Khu du lịch văn hóa, sinh thái và cộng đồng Kô Tam, đã nói: Bước ra từ không gian tín ngưỡng, tâm linh nhà mồ, việc trưng bày và quảng bá tượng gỗ dân gian Tây Nguyên trong không gian mới là một bước tiến đáng chú ý trong cuộc sống hiện đại ngày nay. Tượng gỗ dân gian ở đây đã hiện diện khắp nơi, ghi nhận và tôn vinh một nghề truyền thống của các tộc người bản địa và khẳng định loại hình nghệ thuật độc đáo và đặc sắc của người Tây Nguyên. Điều này giúp làm sống lại và lan tỏa loại hình nghệ thuật này, hòa nhập với dòng chảy lịch sử văn hóa và nghệ thuật Việt Nam. Có thể nói, từ tượng nhà mồ đến cảm hứng sáng tạo mang hơi thở hiện đại và được đặt trong những không gian mới, công chúng có cơ hội thưởng lãm và trải nghiệm gần gũi hơn với văn hóa và nghệ thuật ở mọi nơi, mọi lúc.

Nguồn thông tin được tham khảo từ: baodaklak
Nội dung được biên tập bởi: buonmathuot_.info