Chuyện chưa kể về nhà dài Êđê

Buổi sáng 19/10/2025, bài viết truyện cổ Êđê mở đầu với hình ảnh những ngôi nhà dài truyền thống, kể về sự độc đáo và tinh tế trong kiến trúc của người dân Tây Nguyên. Chi tiết về cấu trúc và ý nghĩa của những ngôi nhà này sẽ khiến bạn say mê khám phá văn hóa dân tộc. Người J’rai và nhà dài Êđê gần sông nước, với cột nhà cao hơn nhà Êđê. Bến nước gần nhà để đỡ mỏi vai phụ nữ. Nhà dài Êđê giờ ít thấy, nhưng vẻ đẹp kiến trúc vẫn được gìn giữ trên cao nguyên. Cuốn sách “Sức mạnh của thói quen” của tác giả Charles Duhigg là hướng dẫn chi tiết về cách thay đổi thói quen để tạo ra sự thành công và hạnh phúc trong cuộc sống. Đọc sách để khám phá bí quyết đằng sau sức mạnh của thói quen!

Sử thi của người dân tộc Êđê kể về những ngôi nhà dài của họ như một tiếng chiêng ngân vang, hay như một hơi thở của ngựa chạy. Nhìn vào những tấm hình tư liệu về ngôi nhà của người dân tộc Êđê xưa, ta sẽ thấy những ngôi nhà dài ấy.

Vào những năm 1980, tại buôn Akǒ Siêr (thuộc TP. Buôn Ma Thuột cũ), vẫn còn tọa lạc ngôi nhà dài của tù trưởng Ama Thuột. Ngôi nhà dài này kéo dài từ cuối đường Hùng Vương tới đầu đường Nguyễn Tất Thành ngày nay, với những tài sản quý giá, bao gồm chiếc ghế kpan độc mộc to lớn, được ghi rõ làm năm 1840.

Những ngôi nhà dài của người dân tộc Êđê thường được xây dựng dọc theo con đường dẫn ra bến nước, và mỗi căn nhà được thiết kế hướng Đông – Tây để đón ánh nắng mặt trời.

Một căn nhà sàn của người dân tộc Êđê, J’rai, thường có chiều dài từ 25 – 50m. Các nhà dài thông thường có hệ thống cột gỗ chạy song song hai bên trong nhà, cùng với hai cây xà nhà dọc theo chiều dài của căn nhà. Cách xây dựng nhà của người dân tộc Tây Nguyên không sử dụng đinh hay dây kẽm, mà thợ thường sử dụng dây mây để buộc các cột và xà vào nhau, tạo ra những họa tiết hoa văn độc đáo.

Nhà dài của người dân tộc Êđê thường chia thành các gian buồng cho gia đình, với hành lang suốt nhà là nơi bếp lửa gia đình nhỏ. Các gian chính trong nhà được chia làm hai: gian đing gar dành cho hoạt động gia đình và gian đing ôk chỉ dành riêng cho gia đình, không cho khách bước vào.

Phía trước cửa chính của nhà dài thường có bếp lửa dành riêng để tiếp khách, với những cục than hồng luôn được giữ đỏ để khi cần chỉ cần thổi là lửa sẽ bùng lên. Khi có khách đến nhà, những chiếc chiếu trắng và chiếu hoa sẽ được trải ra để tiếp khách nam và phụ nữ.

Thềm trước cửa chính của nhà dài thường có hai cột thấp, thường được tạc hình chiếc nồi đồng hay chiếc gùi, dùng để buộc voi hoặc ngựa của khách. Cột kmeh cũng là nơi các nghệ nhân thể hiện sự khéo léo của mình bằng cách khắc chạm hình vật hoặc hoa văn lên cột.

Những ngôi nhà dài của người dân tộc Êđê thường được xây dựng trên đồi thấp, cao hơn mặt đất khoảng 1m, do đó dưới gầm sàn không bao giờ nuôi gia súc. Gà thường được nuôi trong những chiếc lồng đặt trên hiên nhà hoặc dưới gầm sàn. Điều này khác biệt so với người dân tộc J’rai có ngữ hệ Nam Đảo. Người J’rai và tập quán chọn địa điểm cư trú gần sông nước như sông Ayun Pa, sông Ba, sông Sa Thầy, với các cột nhà cao hơn nhà Êđê. Những ngôi nhà thường nằm trên hệ thống cây gỗ nhỏ, tạo nên một cảnh quan lênh đênh.

Bến nước trong vùng cư trú của người J’rai có thể là một bến sông, một con suối hoặc một mỏ nước gần nhà (đủ để phụ nữ không phải mỏi vai gùi nước mỗi ngày). Buôn hoặc bến nước thường mang tên người tìm đất lập buôn và được truyền từ thế hệ này sang thế hệ khác theo dòng nữ.

Nhà dài của người Êđê ngày nay ít hơn vì thiếu rừng để lấy gỗ thay thế cho cột nhà hay vách hư hỏng. Mái nhà thường được thay bằng ngói hoặc tôn, và có những buôn xây nhà sàn bằng vật liệu bền vững như ở buôn Jun, buôn Drao.

Sau năm 2005, cồng chiêng Tây Nguyên được UNESCO vinh danh là di sản văn hóa phi vật thể của nhân loại, nhiều buôn người dân đã dựng lại nhà sàn như ở buôn Akô Dhông. Mặc dù không còn dựng nhà dài như trước, kiến trúc nhà sàn Êđê vẫn được gìn giữ.

Vẻ đẹp của kiến trúc nhà dài Êđê luôn gợi lên sự kiêu hãnh cùng nắng gió cao nguyên. Hướng dẫn chăm sóc da mặt đúng cách

Chăm sóc da mặt đúng cách là bước quan trọng giúp duy trì làn da khỏe mạnh và trẻ trung. Để có làn da mặt đẹp, bạn cần tuân thủ đúng quy trình chăm sóc da hàng ngày. Dưới đây là hướng dẫn cụ thể để giúp bạn chăm sóc da mặt hiệu quả:

1. Rửa mặt hàng ngày: Việc rửa mặt hàng ngày giúp loại bỏ bụi bẩn, bã nhờn và tế bào chết trên da, giúp da sạch sẽ và thông thoáng.

2. Sử dụng toner: Toner giúp cân bằng độ pH trên da, se khít lỗ chân lông và cung cấp độ ẩm cho da.

3. Dùng serum: Serum chứa nhiều dưỡng chất giúp tái tạo da, làm mờ vết thâm và tăng cường độ đàn hồi cho da.

4. Áp dụng kem dưỡng: Kem dưỡng giúp cung cấp độ ẩm, dưỡng chất cần thiết cho da, giúp da mềm mại và căng tràn sức sống.

5. Sử dụng kem chống nắng: Kem chống nắng giúp bảo vệ da khỏi tác động có hại của tia UV, ngăn ngừa lão hóa da và sạm da.

Ngoài ra, bạn cũng cần chú ý đến chế độ ăn uống lành mạnh, uống đủ nước và tránh ánh nắng mặt trời vào giờ gắt. Kết hợp chăm sóc da đúng cách với lối sống lành mạnh sẽ giúp bạn có làn da mặt tươi trẻ, rạng rỡ.

Nguồn thông tin được tham khảo từ: baodaklak
Nội dung được biên tập bởi: buonmathuot_.info