Đặc sắc nghi lễ cúng cầu mưa và cầu mùa

Vào thời điểm cao điểm của mùa khô, người dân buôn Đắk Tuôr tổ chức lễ cúng cầu mưa và cầu mùa để mong mùa rẫy bội thu. Nghi lễ truyền thống này là một trong những hoạt động quan trọng nhất của người Êđê.

Tại cao điểm của mùa khô, thường vào tháng ba hoặc tháng tư hàng năm, người dân buôn Đắk Tuôr (xã Cư Pui, huyện Krông Bông) tổ chức lễ cầu mưa và cầu mùa để mong mưa thuận gió hòa, nương rẫy tươi tốt, thóc lúa đầy kho. Vào ngày 29/3 vừa qua, Sở Văn hóa, Thể Thao và Du lịch phối hợp với Trung tâm Văn hóa – Thể thao huyện Krông Bông và UBND xã Cư Pui đã tổ chức lễ cầu này. Lễ cầu mưa (Kăm mah) và cầu mùa (Căm buh) là một trong những nghi lễ nông nghiệp quan trọng của người Êđê, đánh dấu bắt đầu một mùa rẫy mới. Người dân tại buôn Đắk Tuôr chuẩn bị kỹ lưỡng trước khi tiến hành lễ này.

Trước tiên, chủ buôn (Khua buôn) cùng bà con trong buôn chọn một đất rộng, bằng phẳng, gần cây cổ thụ có nhiều tổ ong để thực hiện lễ cúng. Sau khi phát hoang nơi thực hiện nghi lễ, chủ buôn phân công mọi người tìm nơi đặt các loại bẫy một cách kín đáo. Người dân trong buôn tiến hành làm chòi Pưk (Sang Yang) hai tầng, tầng trên tượng trưng cho tầng trời để thờ ông trời và bà trời, tầng dưới là kho lúa. Dưới chân chòi Pưk còn đặt Thần ác (Yang liê) tượng trưng cho cái ác.

Để phục vụ cho lễ cúng, người dân chuẩn bị rất nhiều dụng cụ như ba cây đao, ba chiếc khiên, ba thúng đựng lúa, ba cái gùi, các loại bẫy, cây chọc trỉa lúa, dụng cụ đựng nước để làm mưa, các mô hình tượng trưng cho các loại thú… Lễ cúng không thể thiếu các lễ vật như bốn chén rượu cần, một con heo, một con dê, hai con gà cùng các bộ phận của con vật hiến tế, một chén đồng đựng tiết heo, một chén đồng đựng rượu cần đặt trên mâm cúng… Người dân trong buôn chọn ra 40 người (cả nam và nữ), mặc trang phục truyền thống của người Êđê để thực hiện lễ cúng.

Khi tất cả thủ tục chuẩn bị xong, thầy cúng đọc lời khấn cầu xin thần sấm, thần mưa, thần gió… hãy cho mưa để cây cối tốt tươi, đừng gây sấm chớp làm ảnh hưởng đến mùa màng. Khấn xong, thầy cúng vẩy rượu vào các gùi lúa, công cụ lao động và vẩy xuống đất rẫy, muốn mời các thần cùng dùng rượu với dân làng. Sau đó thầy cúng quay về mâm cúng, tay nâng chén rượu trước trán và tiếp tục đọc lời khấn thần linh ban cho buôn làng được mưa thuận gió hòa, mùa màng tốt tươi, cây cối đâm hoa kết trái.

Tiếp theo, thầy cúng mời ông trời, bà trời, mời các thúng lúa trong chòi rồi đi xung quanh chòi Pưk vẩy rượu mời các bẫy và dụng cụ đuổi chim. Nghi thức gieo hạt cũng được bắt đầu. Một tốp gồm bảy nam, bảy nữ đã được chọn sẵn để thực hiện nghi thức này. Cứ hai người đàn ông đi trước chọc lỗ, hai người phụ nữ đi sau gieo hạt thóc và lấp lỗ lại. Người dân đổ lúa giống vào ống tre này để gieo và dùng đầu cật để lấp lỗ lại. Khi đã gieo hạt xong, mọi người vẩy ướt đất rẫy với ý nghĩa thần linh đã nghe lời khẩn cầu của dân làng.

Sau đó, thầy cúng và dân làng trong buôn thực hiện nghi lễ cúng cầu an, cầu sức khỏe. Cúng xong, mọi người khởi động các bẫy thú và hun khói cho ong bay đi, gỡ tổ ong xuống lấy mật. Thầy cúng cầm khiên, giáo múa một vòng quanh rẫy và đi về chòi Pưk đưa tượng Thần ác xuống chặt đầu với ý nghĩa là trừ tà ma, đuổi thần ác đi nơi khác trong tiếng hò reo của mọi người.

Chủ buôn được thầy cúng mời ăn thịt, uống rượu ở mâm cúng trước tiên, sau đó đến lượt bà con trong buôn. Kết thúc lễ cầu mưa và cầu mùa, mọi người cùng uống rượu, chuyện trò. Đến khi rượu trong chén đã nhạt, người dân ai về nhà đó, chuẩn bị dụng cụ lao động để bắt đầu một mùa rẫy mới sau khi mưa xuống. Ông Y Thu Niê, trưởng buôn Đắk Tuôr cho biết, hằng năm người dân tổ chức nhiều nghi lễ khác nhau, nhưng lễ cúng cầu mưa và cầu mùa được chú trọng nhất vì mang nhiều ý nghĩa khác nhau và nguyện vọng khắc phục khó khăn.

Nguồn thông tin được tham khảo từ: baodaklak
Nội dung được biên tập bởi: buonmathuot_.info