Giữ hồn bến nước – Báo Đắk Lắk điện tử

Bài viết đề cập đến vai trò quan trọng của bến nước trong không gian văn hóa Tây Nguyên của người Êđê. Bến nước không chỉ là nguồn sống cơ bản, mà còn là nơi giao lưu, trò chuyện, và tổ chức các nghi lễ văn hóa. Tuy nhiên, trong quá trình đô thị hóa, việc giữ gìn bến nước trở nên khó khăn. Chính quyền địa phương đang có những chủ trương để giữ gìn và phục dựng các bến nước, giữ được một phần hồn cốt văn hóa của đồng bào Êđê.

Không gian văn hóa Tây Nguyên với người dân địa phương được xác định là sự kết hợp giữa rừng và làng. Thiếu bất kỳ yếu tố nào trong hai yếu tố này đều khiến cho không gian văn hóa Tây Nguyên bị mất cân bằng. Rừng là nơi sinh sống của nhiều loài thực vật và động vật, cũng như là nơi chứa đựng sông, suối, ao hồ. Làng là nơi quần cư của một nhóm hộ gia đình cùng thị tộc (hoặc bào tộc). Rừng và làng tồn tại trong nhau, với làng được xây dựng trong rừng và rừng hiện diện trong làng qua các vật thể được khai thác và chế tác từ rừng.

Bến nước là một trong những thành tố quan trọng trong không gian văn hóa của đồng bào Êđê và các dân tộc bản địa khác ở Tây Nguyên. Bến nước là nơi tập trung nước sạch để sử dụng trong sinh hoạt như nấu nướng, chế biến thực phẩm. Chỉ nước lấy từ bến nước mới cho ra loại rượu cần ngon nhất. Ngoài ra, bến nước còn là nơi gặp gỡ, giao lưu giữa các thành viên trong gia đình và cộng đồng. Mỗi buổi sáng hay buổi chiều, con đường dẫn ra bến nước luôn rậm rịch bước chân già có, trẻ có, phụ nữ lẫn đàn ông, nam thanh nữ tú. Sau một ngày sinh hoạt mệt nhọc, đây là giờ phút thư giãn, tất cả cùng nhau trò chuyện rôm rả về đủ loại chủ đề.

Với đồng bào Êđê, bến nước là nguồn sống cơ bản và điểm sinh hoạt chung của cộng đồng. Vì lẽ đó, người dân Êđê rất coi trọng và bảo vệ bến nước. Nguồn nước sạch không chỉ góp phần làm nên môi trường tốt, mang lại sức khỏe, che chở buôn làng tránh được bệnh tật, tai họa mà còn làm nên mùa màng bội thu, đem lại của cải, no ấm cho cả cộng đồng. Thần bến nước cũng như Lễ cúng bến nước là một trong những tín ngưỡng và thực hành nghi lễ văn hóa dân gian quan trọng trong đời sống của đồng bào Êđê.

Tuy nhiên, với sự đô thị hóa, nhiều vùng nông thôn đã phải thu hẹp diện tích đất dành cho những “thiết chế” văn hóa như bến

Hỏi đáp về nội dung bài này

1. Bến nước là gì trong không gian văn hóa của người Êđê?
– Bến nước là nơi gặp gỡ, giao lưu, và cũng là nguồn sống cơ bản của cộng đồng người Êđê. Đó là nơi người ta hứng và gùi về những giọt nước tinh sạch, thoáng khí dùng trong sinh hoạt như nấu nướng, chế biến thực phẩm. Bên cạnh đó, bến nước còn là nơi tắm giặt, chơi đùa dưới dòng nước mát lạnh, và là nơi để tất cả các thành viên trong gia đình, cộng đồng giao lưu và trò chuyện với nhau.

2. Bến nước có tầm quan trọng như thế nào đối với đồng bào Êđê?
– Với đồng bào Êđê, bến nước là nguồn sống cơ bản, là điểm sinh hoạt chung của cộng đồng. Nguồn nước sạch không chỉ góp phần làm nên môi trường tốt, mang lại sức khỏe, che chở buôn làng tránh được bệnh tật, tai họa mà còn làm nên mùa màng bội thu, đem lại của cải, no ấm cho cả cộng đồng. Vì lẽ đó mà thần bến nước cũng như Lễ cúng bến nước là một trong những tín ngưỡng và thực hành nghi lễ văn hóa dân gian quan trọng trong đời sống của đồng bào Êđê.

3. Bến nước được giữ gìn và bảo vệ như thế nào trong hiện tại?
– Hiện nay, vẫn còn nhiều buôn làng giữ được bến nước và một số buôn làng đã xây dựng bến nước kiên cố bằng vật liệu bê tông, xi măng, gạch đá để giữ được bến nước. Tuy nhiên, để giữ được bến nước, cần lưu ý dành diện tích đất trong quá trình đô thị hóa và giữ được rừng đầu nguồn, nơi che chở, hình thành các mạch nước ngầm. Chính quyền địa phương ở nhiều nơi trong tỉnh đã thực sự quan tâm đến vấn đề này bằng các chủ trương như thu hồi diện tích đất quanh các bến nước nhằm mở rộng diện tích rừng đầu nguồn và đầu tư, tôn tạo, phục dựng các bến nước.

4. Bến nước có ảnh hưởng như thế nào đến môi trường và nông nghiệp?
– Nguồn nước sạch tại bến nước góp phần làm nên môi trường tốt, mang lại sức khỏe và che chở buôn làng tránh được bệnh tật, tai họa. Ngoài ra, nước của dòng suối tại bến nước được dùng để tưới tiêu và nuôi trồng cây trồng lương, đóng góp vào nông nghiệp của đồng bào Êđê.

5. Tại sao bến nước là một trong những thành tố quan trọng

Nguồn thông tin được tham khảo từ: baodaklak
Nội dung được biên tập bởi: buonmathuot_.info