Hình tượng rồng trong mỹ thuật thời Nguyễn

Rồng là biểu tượng của ước mơ phồn thực và phong đăng hòa cốc của người Việt. Hình tượng rồng được trang trí nhiều trong văn hóa và nghệ thuật của triều Nguyễn, từ các cung điện đến các công trình dân gian. Hình ảnh rồng thời Nguyễn có đặc điểm khác biệt và được biến dạng sáng tạo, mang tính biểu tượng cao. Rồng trở thành biểu tượng cao đẹp của lý tưởng, niềm tin và sức mạnh của dân tộc Việt Nam.

Rồng là một vật linh và biểu tượng của ước mơ phồn thực, phong đăng hòa cốc của người dân trồng lúa nước trên lưu vực các con sông lớn từ Trung Hoa qua vùng Đông Nam Á. Rồng cũng là tâm thức và bóng dáng trong tín ngưỡng của người Việt cổ, một khái niệm mà tổ tiên của chúng ta đã tự xác định từ hàng ngàn năm trước.

Rồng được miêu tả như một loài rắn có sừng nai, đầu lạc đà, mắt quỷ, tai bò, cổ rắn, chân cọp, móng chim ưng và bụng cá sấu. Rồng là loài vùng vẫy dưới nước nhưng lại có thể bay lên theo các vầng mây và phun các cơn mưa tưới mát ruộng đồng, mang đến sự thuận lợi và hòa hợp cho cư dân trong những vùng đất chuyên canh lúa nước.

Trong văn hóa và nghệ thuật trang trí của các triều đại phong kiến Việt Nam, đặc biệt là triều Nguyễn, rồng được coi là vật linh gắn liền với biểu tượng của quyền uy. Hình ảnh của rồng được trang trí nhiều trong các công trình kiến trúc cung điện, đền đài và lăng tẩm của triều đại Nguyễn. Rồng cũng xuất hiện trên trang phục và các đồ ngự dụng của hoàng đế và quan lại, và sau đó lan tỏa ra chốn dân gian với những mẫu thức phong phú, sinh động và mang tính biểu tượng cao.

Hình tượng rồng trong thời Nguyễn có nhiều đặc điểm ngoại hình khác với rồng trong thời Lý – Trần, mặc dù vẫn tượng trưng cho quyền uy nhưng không nghiêm ngặt như trước đây. Trước đây, hình ảnh của rồng chỉ được chạm khắc tại nơi ở của nhà vua (Kinh đô Thăng Long) hoặc các nơi mà nhà vua thường đi qua. Trong thời Nguyễn, hình ảnh của rồng dễ dàng được tìm thấy ở khắp mọi nơi, không chỉ trong các cung điện và lăng tẩm mà còn trong các đình, chùa, miếu và cả trong văn hóa dân gian. Ngay cả trong các gia đình, rồng được trang trí trên đồ gỗ, đồ sành sứ, đồ thêu và cả trên các tranh thờ. Rồng cũng được tạo hình trên các cây cảnh trong các khu vườn, tạo nên một không gian cổ kính và truyền thống.

Trang trí rồng trong nghệ thuật thời Nguyễn ở Huế chủ yếu gồm các mô thức với các đặc điểm riêng. Rồng được trang trí theo địa vị xã hội, với những chi tiết đầy đủ và chính xác chỉ dành cho nhà vua và tế lễ. Rồng trong dân chúng thì những chi tiết móng, vuốt, bờm và đuôi thường được giấu đi hoặc chỉ phác họa mờ nhạt. Hình ảnh của rồng có thể được trang trí theo kiểu toàn thân, nhìn nghiêng, nhìn thẳng hoặc theo các mẫu thức khác như “Lưỡng long tranh châu” (hai con rồng giành nhau hạt ngọc) hoặc “Lưỡng long chầu nguyệt” (hai con rồng đang giành nhau mặt trăng). Ngoài ra, còn có những mô típ trang trí khác như cây lá, mây, quả mận hoặc cây tre biến hóa thành hình ảnh của rồng.

Sự cách điệu và biến dạng hình ảnh của rồng trong nghệ thuật trang trí cho phép các nghệ nhân thể hiện trí tưởng tượng của mình để tạo ra những tác phẩm tinh tế và có giá trị nghệ thuật cao. Vì vậy, rồng đã trở thành một biểu tượng gần gũi trong đời sống văn hóa và nghệ thuật, thể hiện lý tưởng, niềm tin và sức mạnh của người dân Việt Nam.

Nguồn thông tin được tham khảo từ: baodaklak
Nội dung được biên tập bởi: buonmathuot_.info