Nghi lễ cưới hỏi của người Mông ở Krông Bông

Hơn 25 năm trước, đồng bào Mông từ các tỉnh phía Bắc đã chuyển cư đến huyện Krông Bông, Đắk Lắk. Dù xa quê hương, nhưng cộng đồng người Mông vẫn giữ được nét văn hóa truyền thống, đặc biệt trong các nghi lễ cưới hỏi. Các nghi lễ này thường bắt đầu bằng việc con trai tìm hiểu con gái và sau đó gia đình nhà trai sẽ lựa chọn lễ vật phù hợp. Ngày nay, các nghi lễ cưới hỏi của người Mông đã đơn giản hơn nhưng vẫn giữ được những giá trị truyền thống.

Cách đây hơn 25 năm, đồng bào Mông ở các tỉnh phía Bắc đã có cuộc di cư ngoài kế hoạch đến tỉnh Đắk Lắk, đặc biệt là tại huyện Krông Bông, nơi hiện đang sinh sống khoảng trên 23.000 người Mông, bao gồm bốn nhóm dân tộc Mông trắng, Mông đen, Mông xanh và Mông hoa. Mặc dù đã xa quê hương từ lâu nhưng cộng đồng người Mông vẫn tồn tại nhiều nét đẹp văn hóa truyền thống, đặc biệt thể hiện trong các nghi lễ cưới hỏi. Các nghi lễ này có nhiều điểm tương đồng ở các nhóm người Mông.

Trong các nhóm người Mông, khi con trai và con gái đến tuổi cập kê, họ được tự do tìm hiểu nhau. Sau khi đã thích nhau, chàng trai sẽ báo cáo với cha mẹ để tổ chức một cuộc họp gia đình. Người đại diện được cử đi thực hiện các nghi lễ cho hôn sự của hai bên. Sau khi thống nhất, gia đình nhà trai sẽ lựa chọn hai người có vai vế trong họ tộc, ăn nói hoạt bát. Trong trường hợp gia đình không có người đáp ứng các yêu cầu trên, gia đình sẽ nhờ người khác trong làng làm trưởng đoàn và phó đoàn để đại diện cho cha mẹ sang nhà gái.

Khi đi dạm ngõ, đoàn nhà trai sẽ có hai ông đại diện, chú rể và những người mang lễ vật. Số lễ vật sẽ phụ thuộc vào điều kiện kinh tế của gia đình nhà trai, thường là 2-4 con gà, 5 lít rượu và một số hiện kim. Khi đến nhà gái, đoàn nhà trai sẽ dừng lại để quan sát. Nếu nhà gái đồng ý tiếp đón, cửa sẽ được mở sẵn. Trường hợp nhà gái chưa đồng ý, sẽ có chiếc bàn chắn ngang trước cửa. Đại diện nhà trai phải “trổ tài” ứng xử để nhà gái chấp thuận mở cửa. Sau khi hoàn thành các thủ tục mời chào, hai bên sẽ ngồi xuống bàn bạc. Người đại diện hoặc cha mẹ nhà gái sẽ đưa ra yêu cầu về lễ vật cưới hỏi. Lễ vật sẽ tương xứng với điều kiện gia đình nhà trai, thông thường là 30 kg thịt lợn, 30 lít rượu và 30 tiền (tương ứng 3 triệu đồng) đến 100 kg thịt, 100 lít rượu và 100 tiền (10 triệu đồng). Ngày nay, thay vì mang rượu và thịt, nhà trai có thể mang tiền từ 20-40 triệu đồng. Sau khi đạt được thỏa thuận, đại diện sẽ thông báo cho cha mẹ con trai để chuẩn bị lễ vật và định ngày đón dâu. Trong trường hợp gặp trở ngại, hai bên sẽ thương lượng cho đến khi nhà trai chấp nhận yêu cầu nhà gái. Số lễ vật yêu cầu cũng phụ thuộc vào các yếu tố khác nhau.

Sau khi hoàn tất các nghi lễ ở nhà gái, đoàn nhà trai phải quỳ lạy tổ tiên, ông bà, cha mẹ, chú, bác, anh em trai của cô dâu. Khi dâu về nhà chồng, cha mẹ chú rể sẽ dùng con gà quay 3 vòng để đón nhận thành viên mới và xua đuổi tà ma. Trong 3 ngày đầu ở nhà chồng, con dâu không được làm bất kỳ việc gì, chỉ quan sát để biết công việc sắp tới. Sau 3 ngày, bố mẹ chú rể và vợ chồng mới cưới phải mang lễ vật 2 con gà trở lại nhà gái để “lại mặt” cha mẹ vợ và chính thức kết tình thông gia. Ngày nay, các nghi lễ trong đám cưới của người Mông đã đơn giản hơn rất nhiều. Thay vì tổ chức 3 lễ dạm ngõ, ăn hỏi và đón dâu như trước đây, hầu hết các gia đình đã tổ chức chỉ một lễ dạm ngõ và ăn hỏi. Các hủ tục như “bắt vợ” và “cướp dâu” cũng dần được loại bỏ.

Hỏi đáp về nội dung bài này

Câu hỏi 1: Khi con trai và con gái đến tuổi cập kê, họ được tự do tìm hiểu nhau như thế nào?
Trả lời: Khi con trai và con gái đến tuổi cập kê, họ được tự do tìm hiểu nhau. Sau khi đã “ưng” nhau, chàng trai sẽ về báo cáo với cha mẹ và cử người đại diện tiến hành các nghi lễ cho hôn sự của mình.

Câu hỏi 2: Những lễ vật cưới hỏi trong các nhóm người Mông có những đặc điểm gì?
Trả lời: Trong các nhóm người Mông, những lễ vật cưới hỏi có các đặc điểm chung. Gia đình nhà trai sẽ lựa chọn hai người có vai vế trong họ tộc, ăn nói hoạt bát để đại diện cho cha mẹ đi dạm ngõ sang nhà gái. Lễ vật cưới hỏi tùy thuộc vào hoàn cảnh gia đình nhưng thường là 30 kg thịt lợn, 30 lít rượu và 30 tiền (tương ứng 3 triệu đồng) cho đến 100 kg thịt, 100 lít rượu, 100 tiền (10 triệu đồng).

Câu hỏi 3: Như thế nào là thách cưới trong lễ cưới của người Mông?
Trả lời: Thách cưới là trường hợp khi nhà gái yêu cầu lễ vật nhiều hơn so với nhà trai chấp nhận. Khi gặp trường hợp này, hai bên sẽ “đàm phán” cho đến khi nhà trai chấp nhận được yêu cầu của nhà gái.

Câu hỏi 4: Những nghi lễ sau khi đón dâu của người Mông như thế nào?
Trả lời: Sau khi đón dâu, chú rể và phù rể phải quỳ lạy tổ tiên, ông bà, cha mẹ, chú, bác, anh em trai của cô dâu. Khi dâu về đến nhà trai, cha mẹ chú rể sẽ dùng con gà quay 3 vòng để đón nhận thành viên mới và xua đuổi tà ma. Trong 3 ngày đầu ở nhà chồng, con dâu chỉ quan sát và không được làm bất kỳ việc gì.

Câu hỏi 5: Những thay đổi trong nghi lễ đám cưới của người Mông hiện nay là gì?
Trả lời: Ngày nay, nghi lễ trong đám cưới của người Mông đã đơn giản hơn. Thay vì có 3 lễ gồm dạm ngõ, ăn hỏi và đón dâu, hầu hết các gia đình gộp lễ dạm ngõ và ăn hỏi thành một. Các hủ tục như “bắt vợ”, “cướp dâu” cũng dần được loại bỏ.

Nguồn thông tin được tham khảo từ: baodaklak
Nội dung được biên tập bởi: buonmathuot_.info