Ngành điều kêu cứu vì điều nhân nhập từ châu Phi

Ngành điều Việt Nam có giá trị xuất khẩu khoảng 3,5 – 3,8 tỉ USD/năm, dẫn đầu toàn cầu về sản xuất, xuất khẩu trong nhiều năm nhưng vị trí này đang bị lung lay vì điều nhân nhập khẩu từ châu Phi tăng mạnh.

Tại hội nghị giao ban giữa lãnh đạo Liên đoàn Thương mại và công nghiệp Việt Nam (VCCI) và các hội – hiệp hội doanh nghiệp diễn ra chiều 19-4 ở TP.HCM, ông Bạch Khánh Nhựt – phó chủ tịch Hiệp hội Điều Việt Nam (Vinacas) – đã dùng từ “kêu cứu” khi đề cập đến những khó khăn của ngành.

Theo ông Nhựt, ngành điều Việt Nam có giá trị xuất khẩu khoảng 3,5 – 3,8 tỉ USD/năm, dẫn đầu toàn cầu về sản xuất, xuất khẩu trong nhiều năm liền nhưng vị trí này đang bị lung lay do tình trạng điều nhân nhập khẩu tăng lên nhanh chóng, cạnh tranh không bình đẳng.

Các doanh nghiệp nhập khẩu điều nhân hiện phần lớn do doanh nghiệp FDI làm đầu mối thực hiện, lợi nhuận chủ yếu tập trung cho số doanh nghiệp này.

“Các doanh nghiệp này tận dụng ưu đãi của các nước châu Phi nên xây nhà máy sơ chế tại đây. Sau đó chuyển điều nhân giá rẻ về Việt Nam (chi phí vận chuyển thấp vì 1 container điều nhân được chế biến từ hơn 4 container điều thô), chế biến đơn giản tại Việt Nam sau đó xuất khẩu.

Trong khi đó, doanh nghiệp Việt Nam đầu tư một nhà máy chế biến hoàn chỉnh từ điều thô thành điều nhân mất từ 100 – 500 tỉ đồng, nhưng nhập điều thô giá cao bởi châu Phi đánh thuế xuất khẩu điều thô, miễn thuế xuất khẩu điều nhân nên bị mất lợi thế cạnh tranh”, ông Nhựt thông tin.

Theo đại diện Vinacas, nếu doanh nghiệp chuyển sang nhập điều nhân từ châu Phi thì sẽ chỉ thực hiện 1 đến 3 công đoạn cuối để có thành phẩm xuất khẩu (khoảng 20% toàn dây chuyền chế biến nếu tính từ điều thô), từ đó lãng phí dây chuyền đã đầu tư và phải sa thải lao động, công nhân mất việc làm.

Lấy dẫn chứng Ấn Độ (một nước xuất khẩu điều nhân), ông Nhựt cho biết trước đây Việt Nam đã từng xuất khẩu sang nước này nhưng để bảo hộ trong nước, Ấn Độ áp thuế nhập khẩu điều nhân 25% nên không còn container điều nào được xuất khẩu sang. Trong khi đó, Việt Nam lại chưa có sự bảo hộ sản xuất trong nước.

“Trước thực tế trên, chúng tôi khẩn cấp đề xuất Chính phủ, Bộ Công Thương và các ban ngành nghiên cứu giải pháp. Cần đàm phán để các nước châu Phi miễn thuế xuất khẩu điều thô, tạo công bằng trong cạnh tranh. Nếu đề nghị này không được đáp ứng, Việt Nam cần áp thuế nhập khẩu điều nhân ở mức 25% tương tự như Ấn Độ đã thực hiện với điều Việt Nam để ngăn chặn tương lai ngành điều bị bóp chết”, Vinacas kiến nghị.